Sint-Jacobsbrug

Sint Jacobsbrug in Ottoland. Dwars door de Alblasserwaard, van het riviertje de Giessen naar het Achterwaterschap, loopt de Vliet; bij Ottoland heet deze de Ottolandse Vliet. Het is ook de scheiding tussen het dorp Ottoland en de vroegere heerlijkheid Laag Blokland. Over dit water ligt in Ottoland een brug met de naam Sint Jacobsbrug. Hoe komt nu midden in de Alblasserwaard een brug aan zo’n ‘paapse’ naam? Om dat te begrijpen is een stukje geschiedenis nodig.

Al in 1365 en 1366 is dit water gegraven, samen met het Achterwaterschap en de Dwarsgang naar de Smoutjesvliet bij Goudriaan.
Problemen met de waterlozing van de Giessen op de Merwede maakte deze grote werkzaamheden noodzakelijk om de afwatering van polders uit het gebied van de Overwaard, die afwaterden op de Giessen, te verbeteren. Waarschijnlijk werd er wel gebruik gemaakt van oudere veenstromen, maar toch was het een enorm project om deze grote en soms erg brede boezemwateren te graven. Daarbij kwamen ook de kaden, een aantal sluizen en bruggen. Vanaf deze tijd vindt de waterlozing voornamelijk plaats in Elshout bij Kinderdijk.

Deze vliet is nog steeds de scheiding tussen de Overwaard en de Nederwaard. Zoals ook uit de naam blijkt ligt de Nederwaard lager dan de Overwaard. De Nederwaarders hadden dus groot belang bij het goed op hoogte en sterkte houden van de kaden. Al snel deden zich flinke problemen voor over de toestand van de kaden. Er is een grafelijke uitspraak over deze geschillen uit 1384 waarin de Overwaard moest zorgen dat de kaden langs de Vliet uiterlijk op de >Sint Jacobsmisse= op breedte en op hoogte waren. Op Sint Jacobsdag (25 juli) was de inspectie: >sal haer leste schoudach wesen die sij in ‘t jaer doen op Sinte Jacobsdag in de somer=. Het college van de Overwaard voer samen met >des Heeren Bode van der Leck=, namens de Nederwaard, langs de kaden om te kijken of alles in orde was.

Nu verder met de brug. Of direct bij het graven van het boezemwater in Ottoland een brug werd gebouwd, is niet duidelijk. Veel bruggen zijn er niet over dit water, dus als over aanleg van bruggen wordt gesproken is de mogelijkheid zeker aanwezig. Volgens overlevering, dus zonder schriftelijk bewijs- zou ook op Sint Jacobsdag het besluit genomen zijn tot het bouwen van deze brug, en draagt de brug daarom de naam van de heilige Jacobus, onder meer beschermer van de oogst.

De brug ook nog genoemd in notulen van een vergadering van het waterschap de Overwaard in 1578. Deze vergadering vond plaats op Sint Jacobsdag. En waar ontmoetten de heemraden en andere geachte afgevaardigden elkaar?…… Op de Sint Jacobsbrug in Ottoland, weer of geen weer, >also in voorgaande tijden, altijd geobserveerd is geweest=. Op de oostelijke oprit stond het college van de Overwaard. Aan de andere kant het gezelschap van de Nederwaard >omme heure klagten te doen=. Midden op de brug wordt de lijst met gebreken aan de bestuurders van de Overwaard overhandigd. Op Sint Jacobsdag is dan niet meer de controle, maar het overhandigen van de lijst met noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden. Nog heel veel jaren is dat zo gegaan op de Sint Jacobsbrug op Sint Jacobsdag.

En die paapse naam? Die is afkomstig uit de tijd vóór de Reformatie, het Sint slijt er tegenwoordig jammer genoeg af.

Foto 1: Sint-Jacobsbrug begin 1900 met de westelijke boezemkade.

Foto 2: Sint-Jacobsbrug omstreeks 1939. Deze brug is gebouwd in 1915.

Foto 3: de huidige Sint-Jacobsbrug, aangelegd in 1968.