De Gids voor de Pelgrim

Rivaliteit tussen pelgrimssteden was niet ongewoon in de middeleeuwen. Wie had de populairste heilige? Wie trok de meeste pelgrims? Twee bekende voorbeelden zijn Rome en Santiago de Compostela. Rome had Petrus, de eerste onder Jezus’ discipelen. Santiago had Jacobus, populair en niet de minste onder de apostelen.

Rome was niet de enige stad waarmee Santiago rivaliseerde. Met Toledo was er strijd over de vraag wie het primaatschap van de Spaanse kerkprovincie toekwam. Van oudsher was dat Toledo. Onder de Moorse bezetting was Toledo dat echter kwijtgeraakt. Santiago heeft het zich vervolgens toegeëigend, zich beroepend op het bezit van het graf van Jacobus.

Toen Toledo in 1085 op de Moren werd heroverd kwamen oude sentimenten weer boven. Toledo kreeg het primaatschap terug. Het bezit van het graf bleek niet langer doorslaggevend, hoezeer de bisschoppen van Santiago dat ook bleven propageren. Eerder al had de te grote nadruk op het graf, en de daarop stoelende eigen apostolische traditie, de rivaliteit met Rome op scherp gezet. Voor paus Leo IX was dit in 1049 zelfs aanleiding geweest de bisschop van Santiago, Cresconius, te excommuniceren.

Eind 11^de eeuw had Santiago hiermee, kerkpolitiek bezien, twee slagen verloren. De stad leed er niet onder. Integendeel. De stroom pelgrims bleef groeien. Onder het energieke bewind van bisschop Gelmírez vond de bouw van de kathedraal zijn voltooiing.

Of Gelmírez ook de hand heeft gehad in de bundeling van de vele verhalen die over Jacobus de ronde deden, is ongewis. Feit is wel dat, rond zijn dood in 1140, de Gids voor de Pelgrim het daglicht zag.

Herman Holtmaat

Meer weten over de nieuwe uitgave van de Gids voor de Pelgrim? Kijk op deze pagina. Daar kun je ook vrijblijvend per e-mail je belangstelling aangeven.